Een Willie Wortel zou Piet zichzelf niet willen noemen. Toch bedacht hij een veilige fiets voor ouderen. Met een verlaagd zadel, zodat je in stilstand met beide benen de grond raakt. En twee voorwielen die automatisch mee kantelen in de bocht. Dat fietst veilig, maar ook lekker soepel.

Kortom: ‘Best een leuk fietsje’. Aldus Piet.

Vroeger knutselde Piet altijd graag aan zijn motorfiets, maar verder reikt zijn technische achtergrond niet. Als afgestudeerd psycholoog kwam hij per toeval bij het Instituut voor Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) terecht waar hij dertig jaar lang verkeersveiligheidsonderzoek deed. In die tijd groeide zijn hart voor verkeersveiligheid en kwetsbare ouderen.

‘In mijn werk zag ik regelmatig de gevaren met tweewielers. En de ongevallenstatistieken liegen er nog steeds niet om: van de fietsers die in 2024 op de spoedeisende hulp terechtkwamen, had het merendeel – ruim 50.000 – geen botsing met een voertuig of object. Daar was iets misgegaan met de fiets zelf, bij het op- en afstappen of door de bocht gaan bijvoorbeeld. 55-plussers vormen de grootste groep fietsslachtoffers (pdf).’

Destijds, in 1970, jeukten Piets handen al om een veilige fiets voor ouderen te bedenken.  

‘Ik zag ergens een plaatje van een Engelse bromfiets met twee achterwielen die konden kantelen. Vooral dat kantelen leek mij dé oplossing voor veilig fietsen. Collega’s lachten me uit: een fiets heet nu eenmaal een tweewieler, een derde wiel hoort daar niet bij.’ 

Tien jaar geleden bracht Piet een bezoekje aan zijn oude werkgever en hoorde dat die over een veilige fiets voor ouderen nadacht. Meer aansporing had hij niet nodig.  

‘Ik dook het internet op, op zoek naar voorbeelden van kanteldriewielers, maakte zelf tekeningetjes en ging sleutelen aan fietsen. Zo ontstond mijn definitieve idee, daar heb ik wel tien jaar over gedaan.’  

Met verschillende fietsen toog Piet naar de slipbaan om proeven te doen. Al Willie Wortelend (zo willen wij het toch wel noemen) kreeg Piet drie eureka-momenten:   

1. Twee voorwielen 
‘Met een enkel voorwiel ging ik in een bocht onmiddellijk onderuit. Met twee achterwielen wilde de fiets niet automatisch mee de bocht in en ging ik alsnog onderuit. Met twee voorwielen kon ik rondjes draaien wat ik wilde, ik ging niet onderuit. Het moesten dus per se twee voorwielen worden.’

2. Soepel als een normale fiets
‘Ik wilde dat de fiets aan zou voelen als een gewone fiets, die automatisch soepel mee de bocht in gaat. Dat kreeg ik voor elkaar met twee voorwielen die kantelen, terwijl alle wielen op de grond blijven.’

3. Met beide benen op de grond
‘Bij de proeven op de slipbaan merkte ik dat als ik dreigde te vallen, ik onmiddellijk met beide voeten bij de grond wilde kunnen. Dat is waar het bij oudere mensen vaak misgaat. Ook is het veiliger om op het zadel te kunnen blijven zitten bij het op- en afstappen. Door de zadelpen tien centimeter naar achteren te plaatsen, kan het zadel laag genoeg worden gezet om met beide benen bij de grond te kunnen en toch voldoende afstand tot de trappers te houden.’ 

Met zijn omgebouwde vouwfiets tot kanteldriewieler won Piet in 2022 de Nationale Verkeersveiligheidsprijs tijdens het Nationaal Verkeersveiligheidscongres, georganiseerd door ANWB, SWOV, VVN en het ministerie van IenW.

‘Na het winnen van die prijs ging ik met de organiserende partijen in gesprek over hoe zij mijn concept verder konden helpen. Ik kreeg geld van de Provincie Friesland, waarmee een professionele fietsenbouwer een verbeterd prototype kanteldriewieler heeft gebouwd. Mét elektrische ondersteuning. Dit is de gele fiets waarmee ik op de foto sta.’ 

Daarnaast is er een kleinschalig gebruikersonderzoek uitgevoerd, waarbij de kanteldriewieler positief uit de bus kwam.

‘Ik zou graag zien dat de fiets beschikbaar komt voor ouderen om veiliger te kunnen blijven fietsen. Zover is het nog niet. Ik ga verschillende fabrikanten langs met mijn fiets, maar ze zijn voorzichtig.  

Nu heeft een fabrikant mij voor het eerst benaderd; klanten hadden erom gevraagd. Wie dat zijn, weet ik niet. Ik fiets zoveel mogelijk op mijn kanteldriewieler om bekijks te krijgen en laat zoveel mogelijk mensen erop fietsen. Kennissen vragen steeds: “Wanneer komt die fiets er nou ‘ns?” 

Het meest bijzondere aan deze fiets vind ik dat-ie zo makkelijk fietst, ondanks dat het een aangepaste fiets is. Het is ook best een leuk fietsje om te zien. Ik zou tegen iedereen die nu enthousiast is geworden willen zeggen: vraag je lokale fietsdealer om de kanteldriewieler, wie weet komt hij op die manier binnenkort op de markt.’

3.

2.

1.

Kader heel strak je behoeftes af.  
Hoe goed de wegligging van een driewieler ook is: ga je te hard door de bocht, dan kan er alsnog een voorwiel van de grond komen. Heb jij een evenwichtsstoornis, dan kan een vierwieler het verschil maken tussen de deur helemaal niet uit kunnen of tóch de vrijheid hebben om die anderhalve kilometer naar de supermarkt te kunnen fietsen.

Bezoek een specialist die jou uitgebreid inlicht en adviseert.
Er bestaan heel veel soorten aangepaste fietsen, daarom is het zo belangrijk om te weten in welke behoefte een fiets kan voorzien. Een expert denkt met je mee. Neem ook de tijd om een fiets uit te proberen: krijg je je been niet over die doorstap heen, dan heeft het al geen zin om zo’n fiets aan te schaffen.

Kijk vooraf of je aanspraak kunt maken op vergoeding. 
In Nederland kun je een gedeelte vergoed krijgen voor ondersteunende hulpmiddelen vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Let op: dit krijg je alleen als een leverancier is aangemeld bij een zorgwinkel. Hou daar rekening mee in je zoektocht.’ 

Drie tips om je op weg te helpen bij je zoektocht naar een aangepaste fiets:

Bonustip 
‘Alle standaard e-bikes zijn afgesteld op een ondersteuning tot 25 km per uur. Ga je te hard door de bocht, dan kan je fiets toch een voorwiel optillen. Hoe ouder je wordt, hoe slechter je reactievermogen is. Laat een fabrikant het elektrisch systeem instellen op een lagere snelheid, 17-18 km per uur. Dan hou je je fiets veel beter onder controle.’

ANWB fietsexpert Wouter weet raad

Wouter Duijndam is
technisch fietsexpert bij ANWB 

‘Piets fiets zit degelijk in elkaar. De kantelbare voorwielen zorgen voor een betere wegligging. Verder is de brede doorstap fijn voor ouderen. En dankzij een zwarte hendel kun je gemakkelijk het zadel laten zakken en snel met beide benen aan de grond. Ook wel dropper post genoemd, een term uit de mountainbikesport.  

Verder koos Piet voor kleinere wielen: geen 28 inch, maar 24 inch achter en 20 inch voor. Met kleinere wielen kun je eerder met je voeten bij de grond. Dit alles maakt de fiets heel geschikt voor een grotere groep nog wat fittere ouderen, waarbij de fiets in de meeste gevallen voorkomt dat ze vallen. 

Ik noem een specifieke doelgroep, omdat dé ideale aangepaste fiets er voor iedereen anders uitziet. Er zijn heel veel verschillende aanpassingen voor verschillende doeleinden.

Ben jij ook trots op jouw voertuig? Geef je op voor deze rubriek via kampioen@anwb.nl