Deze publicatie maakt gebruik van cookies

Als bedankje ontvang je een

Bedankt dat je lid bent!

Tien jaar, 3800 kilometer en dat alles in een rolstoel. Laura Feenstra (41) deed het. Afgelopen zomer bereikte ze Santiago de Compostela. In Kampioen deelt ze haar dagboek van die laatste kilometers – berg óp.

Spanje

special

Buen Camino!

de
Compostela
Santiago
naar
Rollend

In Kampioen 2 2025 publiceerden we vier portretten van pelgrims, in het kader van het Jubeljaar 2025 – dat als thema Pelgrims van Hoop heeft. Laura was een van hen, en daarom blikken we hier met haar terug op haar bijzondere reis.

April 2025

Hoe kom ik hier ooit boven?  

 

De gedachte houdt me al de hele dag bezig. Het is maar een korte route, deze etappe van acht kilometer naar het oeroude O Cebreiro. Het schilderachtige, Keltische dorpje is de poort naar Galicië, maar voor mij – in mijn rolstoel – een enorme uitdaging.  

 

De weg is steil, met een stijgingspercentage van gemiddeld tien procent. Ik kan alleen maar achteruit de berg op rollen.  

Vooruit rollen lukt niet – dan kieper ik achterover.

Meter voor meter duw ik mezelf de berg op, zonder te zien waar ik heen rol. Dit gaat op pure wilskracht. Één kilometer voor de top zie ik dat de accu van mijn rolstoel bijna leeg is.  

 

Even overweeg ik weer terug naar beneden te rollen.  

 

Dan neem ik morgen maar een taxi de berg op. Dat zou wel betekenen dat ik de hele dag voor niets heb gestreden om boven te komen.

Precies op dat moment stopt een Duits stel dat al fietsend de route aflegt. De man legt zijn fiets in de berm en duwt me de laatste kilometer naar boven. Ik ben zó dankbaar. 

 

Zijn hulp komt precies op het juiste moment.

Wat ben ik trots: ik heb het gehaald!

Ik zie wel hoe ver
ik kom en waar ik slaap

Gevoel van vrijheid

Al sinds 2016 ben ik bezig met mijn pelgrimsreis naar Santiago de Compostela. Vanuit mijn thuisbasis Haarlem heb ik elk jaar een deel van de Camino Francés afgelegd. Steeds vertrok ik met de auto naar een beginpunt, en pakte na afloop de trein terug naar mijn auto.  

 

En dit is het allerlaatste stuk van de Camino. 

 

Tijdens deze slotreis wil ik de laatste 740 kilometer afleggen, van Logroño naar de beroemde kathedraal in Santiago. Dit alles doe ik met mijn rolstoel, omdat ik door een bindweefselziekte niet ver kan lopen.  

 

Ik heb weinig spierkracht. 

Maar dankzij de elektrische ondersteuning van mijn rolstoel gaat het prima. Ik neem voornamelijk fietspaden – die zijn over het algemeen goed begaanbaar. 

 

Die allereerste pelgrimstocht in 2016 plande ik nog alles. Ik zocht precies uit welke weggetjes ik wilde nemen en waar ik wilde overnachten. Dat heb ik inmiddels losgelaten.

Ik zie wel hoe ver ik kom en waar ik slaap.

Dat geeft me een enorm gevoel van vrijheid. Tijdens de lunch bedenk ik vaak hoe lang ik nog verder wil, afhankelijk van het weer en hoe ik me voel op een dag.

Ik heb een tent bij me, zodat ik altijd op een camping kan slapen, of ik overnacht in een herberg. Het komt regelmatig voor dat ik word uitgenodigd bij mensen thuis.  

 

Eigenlijk komt het altijd wel goed.

Door pelgrims gevreesd

Tussen Burgos en León ligt de meseta. Op mijn tiende reisdag bereik ik deze Spaanse hoogvlakte, die zich meer dan tweehonderd kilometer uitstrekt. 

 

Ik heb gehoord dat het een eindeloze kale vlakte is.  

 

Maar omdat ik in het voorjaar de meseta trotseer, is het veel groener dan verwacht. Wat ben ik dol op deze rust, de eindeloze vergezichten en de ruimte van dit door veel pelgrims gevreesde gebied. 

 

Het rolt hier heerlijk, met lange, rechte paden en weinig hoogtemeters.  

 

Voor mij is het een van de hoogtepunten van de reis.

  • O Cebreiro Op de top was het mistig, maar juist dat maakte het mysterieus. Zeker in combinatie met de Keltische muziek die vanuit het dorp klonk en de bijzondere, ronde huisjes met rieten daken. De Keltische historie is hier voelbaar.

  • Santo Domingo de la Calzada Hier bezocht ik het museum vol katholieke kunst. Vooral de historische kazuifels met borduurwerk vond ik heel bijzonder. Net als het wafelijzer waar hosties mee werden gemaakt. En natuurlijk mag je de kathedraal, waar een echte kip en haan wonen, niet missen.

  • Meseta Een heerlijk rustig gebied tussen Burgos en León, met soms flinke afstanden tussen de kleine dorpjes. Van veel pelgrims hoor ik dat ze dit overslaan omdat het zo vlak en kaal is – ik vond het juist geweldig. Ja, er zijn eindeloze graanvelden (toen ik er rolde in het voorjaar leek het op hoog gras), maar dit is ook de plek waar je rust vindt: weinig vertier, tijd voor stilte met op de achtergrond enkel vogelgeluiden. 

De 3 beste plekken op de Camino Francés (Logroño-Santiago) volgens Laura:

Het einddoel is in zicht, toch ga ik Santiago niet bereiken

Nog heel even

Ik voel me een pelgrim.  

 

Dat is toch iets heel anders dan een reiziger.  

 

Pelgrimeren betekent voor mij actief bezig zijn met mijn geloof. Vakantie is een soort luxe, gericht op uitrusten. Dit is meer op weg zijn en zien wat je overkomt. Ik reis heel sober, dat hoort voor mij ook bij pelgrimeren.  

 

Mijn dagbudget is twaalf euro.

Voor dat bedrag kan ik slapen op een camping of in een herberg en elke dag stokbrood, kaas en wat fruit kopen. 

Het is bijna zover: ik heb nog veertien kilometer te gaan tot Santiago de Compostela. Nog heel even en ik zie de beroemde kathedraal waar Sint Jacob ligt begraven.  

 

De hele reis ben ik al bang dat mijn rechterwiel het gaat begeven, want dat geeft steeds problemen. Maar nu, van het ene op andere moment, blokkeert mijn linkerwiel volledig. Ik kan niet meer voor- of achteruit. Een Chinees stel helpt me en belt een rolstoeltaxi die me afzet op de dichtstbijzijnde camping.  

 

Het einddoel is in zicht, toch ga ik Santiago niet bereiken. 

 

Wát een teleurstelling. 

Feestende Camino-gangers

Ik ben nu al bijna tien dagen op deze camping onder de rook van Santiago.  

 

Het is een hoop geregel om thuis te komen.  

 

Morgen wordt mijn kapotte rolstoel opgehaald door een bedrijf dat normaal fietsen transporteert naar Nederland. Daarna zetten ze me af op het vliegveld van Porto, vanwaar ik naar huis vlieg.  

 

Tien dagen lang zag ik vanaf de camping feestende Camino-gangers voorbijkomen die vierden dat ze er bijna waren.  

 

Heel zuur. 

 

Toch heb ik er ook hier het beste van gemaakt. Ik heb allang besloten dat ik nog dit jaar terugkom voor die laatste veertien kilometer.  

 

Want ik wil mijn Camino zeker afmaken.

Al sinds de 9de eeuw reizen pelgrims vanuit heel Europa te voet naar Santiago de Compostela om daar het graf van de apostel Sint Jacob te bezoeken.  

 

Sommige pelgrims, zoals Laura, starten vanuit huis, anderen kiezen ervoor om een ander startpunt te nemen. De meeste bekende pelgrimsroutes zijn de Camino Francés door Frankrijk en Spanje, de Camino del Norte die start op de Frans-Spaanse grens en langs de noordkust van Spanje loopt, en de Camino Portugês die van Portugal naar Santiago loopt, met Lissabon en Porto als populaire startpunten. 

 

Ben je geïnspireerd geraakt en wil je ook de Sint-Jacobsroute lopen? Met deze wandelgids krijg je uitgebreide informatie per etappe, van de Pyreneeën tot Santiago de Compostela.

De Camino de Santiago (Sint-Jacobsroute)

Augustus 2025

Samen met mijn 21-jarige zoon ga ik met de auto terug naar Santiago de Compostela om die laatste etappe te rollen. We overnachten op de camping waar ik tijdens mijn vorige reis in april ben gestrand. De laatste etappe is zo gepiept. 

 

Het is gek om al na veertien kilometer in Santiago aan te komen zonder ook maar één bekende van onderweg tegen te komen. 

 

Normaal ontmoet ik onderweg zoveel mensen, en het idee was om min of meer samen te finishen. Toch ben ik heel blij: ik heb het gedaan!

Ik heb maar liefst 3800 kilometer gerold.  

 

Wie had dit vooraf ooit kunnen bedenken? Ik ben ook opgelucht. Het is tijd dat deze pelgrimstocht klaar is.  

 

Nu is er ruimte om nieuwe plannen te maken.  

 

Ik blijf zeker lange afstanden rollen – en ook met het pelgrimeren ben ik nog lang niet klaar.

Tekst: Lieneke van der Fluit
Fotografie: Laura Feenstra

Als bedankje ontvang je een

Bedankt dat je lid bent!

Tien jaar, 3800 kilometer en dat alles in een rolstoel. Laura Feenstra (41) deed het. Afgelopen zomer bereikte ze Santiago de Compostela. In Kampioen deelt ze haar dagboek van die laatste kilometers – berg óp.

Spanje

special

Compostela
de
Santiago
naar
Rollend

Buen Camino!

In Kampioen 2 2025 publiceerden we vier portretten van pelgrims, in het kader van het Jubeljaar 2025 – dat als thema Pelgrims van Hoop heeft. Laura was een van hen, en daarom blikken we hier met haar terug op haar bijzondere reis.

© Mapbox, © OpenStreetMap

Wat ben ik trots: ik heb het gehaald!

Precies op dat moment stopt een Duits stel dat al fietsend de route aflegt. De man legt zijn fiets in de berm en duwt me de laatste kilometer naar boven. Ik ben zó dankbaar. 

 

Zijn hulp komt precies op het juiste moment.

Meter voor meter duw ik mezelf de berg op, zonder te zien waar ik heen rol. Dit gaat op pure wilskracht. Één kilometer voor de top zie ik dat de accu van mijn rolstoel bijna leeg is.  

 

Even overweeg ik weer terug naar beneden te rollen.  

 

Dan neem ik morgen maar een taxi de berg op. Dat zou wel betekenen dat ik de hele dag voor niets heb gestreden om boven te komen.

Hoe kom ik hier ooit boven?  

 

De gedachte houdt me al de hele dag bezig. Het is maar een korte route, deze etappe van acht kilometer naar het oeroude O Cebreiro. Het schilderachtige, Keltische dorpje is de poort naar Galicië, maar voor mij – in mijn rolstoel – een enorme uitdaging.  

 

De weg is steil, met een stijgingspercentage van gemiddeld tien procent. Ik kan alleen maar achteruit de berg op rollen.  

Vooruit rollen lukt niet – dan kieper ik achterover.

April 2025

Ik heb een tent bij me, zodat ik altijd op een camping kan slapen, of ik overnacht in een herberg. Het komt regelmatig voor dat ik word uitgenodigd bij mensen thuis.  

 

Eigenlijk komt het altijd wel goed.

Dat geeft me een enorm gevoel van vrijheid. Tijdens de lunch bedenk ik vaak hoe lang ik nog verder wil, afhankelijk van het weer en hoe ik me voel op een dag.

Maar dankzij de elektrische ondersteuning van mijn rolstoel gaat het prima. Ik neem voornamelijk fietspaden – die zijn over het algemeen goed begaanbaar. 

 

Die allereerste pelgrimstocht in 2016 plande ik nog alles. Ik zocht precies uit welke weggetjes ik wilde nemen en waar ik wilde overnachten. Dat heb ik inmiddels losgelaten.

Ik zie wel hoe ver ik kom en waar ik slaap.

Al sinds 2016 ben ik bezig met mijn pelgrimsreis naar Santiago de Compostela. Vanuit mijn thuisbasis Haarlem heb ik elk jaar een deel van de Camino Francés afgelegd. Steeds vertrok ik met de auto naar een beginpunt, en pakte na afloop de trein terug naar mijn auto.  

 

En dit is het allerlaatste stuk van de Camino. 

 

Tijdens deze slotreis wil ik de laatste 740 kilometer afleggen, van Logroño naar de beroemde kathedraal in Santiago. Dit alles doe ik met mijn rolstoel, omdat ik door een bindweefselziekte niet ver kan lopen.  

 

Ik heb weinig spierkracht. 

Gevoel van vrijheid

Ik zie wel hoe ver
ik kom en waar ik slaap

  • O Cebreiro Op de top was het mistig, maar juist dat maakte het mysterieus. Zeker in combinatie met de Keltische muziek die vanuit het dorp klonk en de bijzondere, ronde huisjes met rieten daken. De Keltische historie is hier voelbaar.

  • Santo Domingo de la Calzada Hier bezocht ik het museum vol katholieke kunst. Vooral de historische kazuifels met borduurwerk vond ik heel bijzonder. Net als het wafelijzer waar hosties mee werden gemaakt. En natuurlijk mag je de kathedraal, waar een echte kip en haan wonen, niet missen.

  • Meseta Een heerlijk rustig gebied tussen Burgos en León, met soms flinke afstanden tussen de kleine dorpjes. Van veel pelgrims hoor ik dat ze dit overslaan omdat het zo vlak en kaal is – ik vond het juist geweldig. Ja, er zijn eindeloze graanvelden (toen ik er rolde in het voorjaar leek het op hoog gras), maar dit is ook de plek waar je rust vindt: weinig vertier, tijd voor stilte met op de achtergrond enkel vogelgeluiden. 

De 3 beste plekken op de Camino Francés (Logroño-Santiago) volgens Laura:

Tussen Burgos en León ligt de meseta. Op mijn tiende reisdag bereik ik deze Spaanse hoogvlakte, die zich meer dan tweehonderd kilometer uitstrekt. 

 

Ik heb gehoord dat het een eindeloze kale vlakte is.  

 

Maar omdat ik in het voorjaar de meseta trotseer, is het veel groener dan verwacht. Wat ben ik dol op deze rust, de eindeloze vergezichten en de ruimte van dit door veel pelgrims gevreesde gebied. 

 

Het rolt hier heerlijk, met lange, rechte paden en weinig hoogtemeters.  

 

Voor mij is het een van de hoogtepunten van de reis.

Door pelgrims gevreesd

De hele reis ben ik al bang dat mijn rechterwiel het gaat begeven, want dat geeft steeds problemen. Maar nu, van het ene op andere moment, blokkeert mijn linkerwiel volledig. Ik kan niet meer voor- of achteruit. Een Chinees stel helpt me en belt een rolstoeltaxi die me afzet op de dichtstbijzijnde camping.  

 

Het einddoel is in zicht, toch ga ik Santiago niet bereiken. 

 

Wát een teleurstelling. 

Voor dat bedrag kan ik slapen op een camping of in een herberg en elke dag stokbrood, kaas en wat fruit kopen.

Het is bijna zover: ik heb nog veertien kilometer te gaan tot Santiago de Compostela. Nog heel even en ik zie de beroemde kathedraal waar Sint Jacob ligt begraven.

Ik voel me een pelgrim.  

 

Dat is toch iets heel anders dan een reiziger.  

 

Pelgrimeren betekent voor mij actief bezig zijn met mijn geloof. Vakantie is een soort luxe, gericht op uitrusten. Dit is meer op weg zijn en zien wat je overkomt. Ik reis heel sober, dat hoort voor mij ook bij pelgrimeren.  

 

Mijn dagbudget is twaalf euro.

Nog heel even

Het einddoel is in zicht, toch ga ik Santiago niet bereiken

Al sinds de 9de eeuw reizen pelgrims vanuit heel Europa te voet naar Santiago de Compostela om daar het graf van de apostel Sint Jacob te bezoeken.  

 

Sommige pelgrims, zoals Laura, starten vanuit huis, anderen kiezen ervoor om een ander startpunt te nemen. De meeste bekende pelgrimsroutes zijn de Camino Francés door Frankrijk en Spanje, de Camino del Norte die start op de Frans-Spaanse grens en langs de noordkust van Spanje loopt, en de Camino Portugês die van Portugal naar Santiago loopt, met Lissabon en Porto als populaire startpunten. 

 

Ben je geïnspireerd geraakt en wil je ook de Sint-Jacobsroute lopen? Met deze wandelgids krijg je uitgebreide informatie per etappe, van de Pyreneeën tot Santiago de Compostela.

De Camino de Santiago (Sint-Jacobsroute)

Ik ben nu al bijna tien dagen op deze camping onder de rook van Santiago.  

 

Het is een hoop geregel om thuis te komen.  

 

Morgen wordt mijn kapotte rolstoel opgehaald door een bedrijf dat normaal fietsen transporteert naar Nederland. Daarna zetten ze me af op het vliegveld van Porto, vanwaar ik naar huis vlieg.  

 

Tien dagen lang zag ik vanaf de camping feestende Camino-gangers voorbijkomen die vierden dat ze er bijna waren.  

 

Heel zuur. 

 

Toch heb ik er ook hier het beste van gemaakt. Ik heb allang besloten dat ik nog dit jaar terugkom voor die laatste veertien kilometer.  

 

Want ik wil mijn Camino zeker afmaken.

Feestende Camino-gangers

Ik heb maar liefst 3800 kilometer gerold.  

 

Wie had dit vooraf ooit kunnen bedenken? Ik ben ook opgelucht. Het is tijd dat deze pelgrimstocht klaar is.  

 

Nu is er ruimte om nieuwe plannen te maken.  

 

Ik blijf zeker lange afstanden rollen – en ook met het pelgrimeren ben ik nog lang niet klaar.

Samen met mijn 21-jarige zoon ga ik met de auto terug naar Santiago de Compostela om die laatste etappe te rollen. We overnachten op de camping waar ik tijdens mijn vorige reis in april ben gestrand. De laatste etappe is zo gepiept. 

 

Het is gek om al na veertien kilometer in Santiago aan te komen zonder ook maar één bekende van onderweg tegen te komen. 

 

Normaal ontmoet ik onderweg zoveel mensen, en het idee was om min of meer samen te finishen. Toch ben ik heel blij: ik heb het gedaan!

Augustus 2025

Tekst: Lieneke van der Fluit
Fotografie: Laura Feenstra

Ontladen & opladen

10 bezinnings-routes

Kampioen digitaal

ANWB Kampioen helpt jou en Nederland sinds 1885 zorgeloos en met plezier op weg. Geniet van de mooiste reizen, beste verhalen en handigste tips. Waar en wanneer jij dat wilt. En profiteer van unieke leden-aanbiedingen en scherpe seizoensdeals.
Volledig scherm