Wist je dat je Nederland niet hoeft te verlaten voor een wandeltocht over een pelgrimsroute? De wereldberoemde Sint Jacobsroute – met duizenden startplekken in heel Europa die allemaal uitkomen in Santiago de Compostela in Spanje – loopt ook door Nederland en heeft diverse startplaatsen: van Santiago aan het Wad tot in Zuid-Limburg.  

Het Jabikspaad is de meest noordelijke aanlooproute. Ooit werd vanuit klooster Mariëngaarde (etappe Oude Bildtzijl - Stiens) de eerste boeteling vanuit Friesland op pelgrimage gestuurd. Het Jabikspaad begint in het dorpje Sint-Jacobiparochie aan de Waddenkust, van daar wandel je naar Leeuwarden en zak je via Franeker, Heerenveen en Steenwijk af om in Hasselt (Overijssel) te eindigen. Onderweg doorkruis je alle soorten streeklandschappen, ‘van wad tot woud’. 

Tip van Kees: 

In veel van de historische kerken langs het Jabikspaad kun je als pelgrim overnachten tussen april en september en online een veldbedje boeken. De kust van Groningen en Friesland heeft de hoogste kerkdichtheid van Europa. De meeste kerken stammen uit de late middeleeuwen. De ultieme ervaring is om erin te overnachten!

Waar lukt het nu beter om te bezinnen en verstillen dan op een wandelroute die langs vijftig (voormalige) kloosters en abdijen voert?  

Het Brabantse Kloosterpad is onderverdeeld in vijftien etappes, variërend van 16,5 tot 28 kilometer, allemaal dwars door het Brabantse landschap. Ontmoet onderweg kloosterlingen, struin door kloostertuinen, ontdek religieus erfgoed en laat alledaagse beslommeringen wegwaaien over uitgestrekte landgoederen en natuurgebieden. 

Tip van Kees:  

Pelgrimeren is niet altijd afzien: in de kloosters worden lokale ambachtelijke producten bereid, zoals worstenbroodjes en Bossche bollen.  

Ook leuk: de trappisten van Abdij Onze Lieve Vrouw van Koningshoeven (tussen Moergestel en Tilburg) brouwen sinds 1884 het bekende La Trappe bier. Je kunt de abdij en het dranklokaal bezoeken. 

Smaakt naar meer? Dit zijn de 9 leukste bierwandelingen in Nederlanden → 

Beeld: Abdij de Achelse Kluis, op de grens tussen het Nederlandse Leende en het Belgische Hamont-Achel (Bjorn Snelders)

Deze zogeheten ‘camini’ (mini camino) door het Zuid-Limburgse landschap belooft een zuiverende ervaring.  

De route start bij de Sint-Catharinakapel in het kleine buurtschap Oud-Lemiers, tegen de grens van Duitsland. De naam Catharina is afgeleid van het Griekse woord katharos, dat ‘rein’ of ‘zuiver’ betekent. Zelfs een blik over de grens richting Duitsland herinnert aan het thema van dit pad. Daar ligt de Sneeuwberg, deze beboste heuvel dankt zijn naam aan de kalkgrond die hem in de zomer doet oplichten.  

En jawel: wit is de kleur van de zuivering. Na al deze mijmeringen kom je als gezuiverd mens aan in het pittoreske gehucht Holset.  

Tip van Kees:  

Sluit je tocht af met een bezoekje aan de Lambertuskerk: de grote blikvanger van Holset. Stelletjes uit het hele land komen hiernaartoe om te trouwen. De terrassen rondom de kerk bieden uitzicht op het Zuid-Limburgse landschap. 

Liever fietsen? Deze ANWB-route voert je langs Holset én Limburgse lekkernijen → 

Beeld: © Visit Zuid-Limburg

Bijzonder: je loopt hier door een van de oudste cultuurlandschappen van Nederland. Achter de glooiende dijken ligt de Waddenzee, werelderfgoed, in de verte zie je de eilanden liggen.  

In iedere van de negen etappes van Het Ziltepad staan kerken centraal. Gebouwd op terpen en wierden torenen de markante Middeleeuwse bouwwerken overal boven het landschap uit.  

In de kerken haal je een stempel voor je routeboekje óf kun je je verdiepen in de rijke geschiedenis van deze monumenten. 

Het Ziltepad is in ontwikkeling, het deel dat al klaar is, loopt langs de Friese en Groningse kerken van Hijum via Oostrum en Vierhuizen naar Uithuizermeeden of andersom.  

Tip van Kees: 

Maak je Ziltepad-ervaring compleet door te overnachten in een kerk. Als een echte pelgrim slaap je op een van de stretchers, klaargezet door de vriendelijke beheerders. Verwacht geen luxe, maar wél een ervaring om nooit te vergeten. Je kunt overnachten in de kerken van Foudgum, Hiaure en Oostrum. 

‘Het pad van je eigen wijsheid’ is niet voor niets de slogan van de Walk of Wisdom. Deze eigentijdse pelgrimsroute is niet direct gekoppeld aan een religie, maar aan wijzer worden over jezelf. 

De route start in de Sint Stevenskerk in Nijmegen en voert je vervolgens door een prachtige omgeving: de waterrijke Ooijpolder, het heuvelachtige Reichswald en de heidevelden bij Mook. Je loopt over Romeinse handelswegen en langs eeuwenoude bedevaartplaatsen. 

Leuk detail: de route is geïnspireerd op het idee dat iedereen onderdeel is van dezelfde wereld. Het grote plan is dan ook dat er in elk land van de wereld een Walk of Wisdom komt – om die met elkaar te verbinden.  

Tip van Kees: 

Wandelaars die zich inschrijven voor de Walk of Wisdom krijgen een stalen speld met het Walk of Wisdom-symbool. Let onderweg goed op dit symbool: het is de markering van de route.  

Ook krijg je een pelgrimsveter: rijg hier in iedere gemeente (je doorkruist er elf) een vogelringetje aan. Heb je alle ringetjes compleet? Dat is je bewijs dat je de hele Walk of Wisdom hebt volbracht. 

Idee: combineer je wandeling met een stedentrip Nijmegen (met ledenvoordeel) →

Lichtvoetig en tegelijk diepzinnig, dat is het Gelukkigerwijspad. 

Het idee achter deze route is dat je al wandelend geluk voor jezelf en voor anderen kunt vergroten. Op je officiële certificaat schrijf je uiteindelijk drie verhalen: over het mooiste inzicht dat je opdeed tijdens de route, over de meest bijzondere ontmoeting en welk gevoel of welke houding je meeneemt in jouw dagelijks leven. 

Het Gelukkigerwijspad start bij de Pelgrimsdeur in Amersfoort en voert je door het midden van ons land. In zes etappes loop je door bossen, dorpjes, steden en langs rivieren. Er is geen routemarkering, het uitgangspunt is dat je je eigen weg volgt. Een boekje of gps is daarbij wel nodig.  

Tip van Kees: 

Onderweg zijn er Meldpunten Geluksmomenten, waar je een geschreven boodschap aan andere wandelaars kunt achterlaten. Ook kun je langs de route GelukkigWijzers met denkstof ophalen. Vergeet vooral niet die momenten mee te pakken! 

Tip: Neem ook de tijd om Amersfoort zelf te ontdekken →

Dit zogenaamde ‘vergeten pad’ loopt door het afwisselende Overijsselse landschap langs plekken die een rol speelden in het leven van Krishnamurti (1895-1986).  

Wist je dat Ommen in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw een van de belangrijkste spirituele centra ter wereld was? Duizenden mensen kwamen hiernaartoe om te zien hoe Krishnamurti – een van de belangrijkste hemelbestormers van de twintigste eeuw – de nieuwe spirituele wereldleider zou worden. 

Krishnamurti’s boodschap? ‘Wees zelfstandig, leef in geestelijke vrijheid, wees geen volgeling van wie dan ook, besef je verantwoordelijkheid voor elkaar en leef met aandacht.’  

Onderweg wandel je langs onder andere kasteel Eerde, de meertjes en de Steile Oever.  

Tip van Krishnamurti: 

Boom 

zit eens rustig alleen onder een boom zonder boek in je handen kijk gewoon eens alleen maar naar de sterren naar de stralende hemel of naar de vogels en naar de vormen van de bladeren 

let eens op de schaduwen om je heen volg de vogel in zijn vlucht door met jezelf alleen te zijn zo rustig onder een boom begin je het gebeuren in je eigen geest te begrijpen en dat is net zo belangrijk als een les te volgen op school 

– Jiddu Krishnamurti 

Doen: combineer je wandeling met een fijn verblijf in Ommen (aan de Vecht) →

Wil je een flinke pelgrimstocht maken? Het Pelgrimspad is een van de Lange Afstands Wandelpaden (LAW) in Nederland.  

Met in totaal 456 kilometer moet je dit pad wel in etappes afleggen. De route bestaat uit twee delen, het eerste loopt van Amsterdam naar Den Bosch, het tweede van Den Bosch naar Maastricht en nog een stukje verder naar Visé, net over de grens. 

Je loopt door een dwarsdoorsnede van Nederland. Te beginnen in de gezellige drukte van Amsterdam, via het Vondelpark en het Amsterdamse Bos naar het Groene Hart. Dan dwars door het rivierenland met de vele pontjes, en door naar de Loonse en Drunense duinen. Dan komt het soms pittige Limburgse heuvellandschap.  

Ben je, ten slotte, in Visé nog niet uitgewandeld? Hier sluit de route aan op internationale routes naar Santiago de Compostela of Rome.  

Tip van Kees:  

Wist je dat Het Pelgrimspad is gebaseerd op een oude internationale wandelweg van de ANWB uit 1939? ANWB ontwikkelt heel veel wandel- en fietsroutes. Mooi dat Wandelnet, de huidige beheerder van het pad, die oude wandelroute heeft opgenomen in Het Pelgrimspad. 

Ontdek alle wandelroutes en fietsroutes van de ANWB →

In een onbekend deel van Groningen, dat zelfs weinig ‘Grunningers’ kennen, ligt een gebied waar je je in de middeleeuwen waant. In de gemeente Westerwolde, pal aan de Duitse grens, wisselen akkers, hooilanden, houtwallen en plukken bos elkaar af. De aanblikken van de boerderijen en buurtschappen slingeren je honderden jaren terug de tijd in.  

Rond het Kloostermuseum van Ter Apel – dat nog uit 1465 stamt – kun je een vierdaagse camino wandelen. Het pad loopt langs beekdal Ruiten A, een riviertje dat dwars door het gebied kronkelt. In de vroege zomer kleuren de beekoevers paars van de kattenstaart en het wilgenroosje. De route is opgedeeld in vier etappes.  

Tip van Kees: 

Neem uitgebreid de tijd voor Bourtange: een van de mooiste vestingstadjes van Nederland, uit de tijd van de tachtigjarige oorlog. Het heeft de vorm van een veelpuntige ster en is omringd door water. De kerkjes, de synagogen, de straatjes, bijna het hele stadje bevindt zich nog in de originele staat. 

Bourtagne ontdek je met deze ANWB-wandelroute (8 km) →

Onze vrijheid lijkt zo vanzelfsprekend, maar is dat wel zo?  

Een bijzondere manier om daarbij stil te staan is door het Pad van de Vrijheid te wandelen, dat langs belangrijke oorlogsmonumenten voert. Zo is het begin- en eindpunt Hotel De Wereld in Wageningen, de plek waar tachtig jaar geleden de capitulatieonderhandelingen plaatsvonden en waar in de naastgelegen aula een dag later de vrede werd getekend.  

Kortom: hier eindigde voor Nederland de Tweede Wereldoorlog. 

Het pad is opgedeeld in meerdere etappes rondom Wageningen en is alleen te wandelen met de bijbehorende gids. 

Tip van Kees: 

In het huidige tijdsbestek is het denk ik extra belangrijk om bij onze vrijheid stil te staan. Bij al die mensen die hebben gevochten, die oorlogstrauma’s opliepen; maar ook bij wat vrijheid vandaag voor jou betekent en wat je met dat geschenk doet in je leven.