ER STONDEN NAUWELIJKS FILES in de periode dat we massaal vanuit huis werkten. Als we dat thuiswerken zo nu en dan blijven doen, zou dat de druk op de wegen enorm verlichten. Eén optie daarvoor is een verplichte thuiswerkdag per week. Maar zet dat nou echt zoden aan de dijk? ‘Jazeker’, zegt file-expert Arnoud Broekhuis van de ANWB. ‘Een dag minder in de spits helpt zeker. Al bij 10 tot 15 procent minder verkeer in de spits hebben we geen files meer.’

Als werkgevers zo’n verplichte thuiswerkdag zien zitten, kunnen ze die het beste invoeren op dinsdag of donderdag, zegt Broekhuis. ‘Op vrijdag kun je gek genoeg een kanon afschieten op de weg, dan staat er nog geen 50 kilometer file, maar op dinsdag en donderdag is dat zo het tienvoudige. Vooral in de ochtendspits is dat echt woon-werkverkeer, dus daar zou zo’n maatregel heel effectief kunnen zijn. Ik denk zelfs dat dit voor nu de enige manier is om iets aan het fileprobleem te doen.’

Maar werkgevers zijn er niet happig op. Jannes van der Velde van werkgeversvereniging AWVN vindt het zelfs een buitengewoon slecht idee. ‘Het haalt alle flexibiliteit weg bij zowel werkgever als werknemer. Het grote voordeel van thuiswerken is nu dat het in overleg gebeurt, op een manier die voor beide partijen wenselijk is. In de praktijk werken veel mensen al zo’n twee dagen in de week vanuit huis, maar we zijn ertegen om dat te gaan verplichten. Niet iedereen vindt thuiswerken fijn, het hangt ook maar net af van je woonsituatie of je een geschikte werkplek hebt. Daar komt bij dat het voor pakweg de helft van de beroepsbevolking simpelweg niet mogelijk is om thuis te werken. En ik geloof niet dat dit soort maatregelen het fileprobleem oplossen.’

EIGEN KEUS
Ook werknemers staan er niet om te springen. Vakbond FNV is er pertinent tegen, zegt vicevoorzitter Kitty Jong. ‘Als FNV zijn we een groot voorstander van werken waar je wilt, of dat nu thuis is of op je werk. Dat geldt natuurlijk voor werknemers voor wie dat mogelijk is. Een verplichting, eenzijdig opgelegd door werkgevers, past daar principieel niet bij. We proberen juist om werknemers meer het roer in eigen hand te laten nemen.’ Ook inhoudelijk vindt de vakbond een verplichte thuiswerkdag geen goed idee. ‘We hebben thuiswerken de afgelopen jaren gemonitord en we zien dat de meeste mensen er best enthousiast over zijn. Maar er zijn ook veel mensen die bijvoorbeeld klein behuisd zijn of die op hete dagen geen airco in huis hebben. De thuiswerkvergoeding, als je die al hebt, is vaak te laag, zeker nu de energiekosten zo stijgen. Dat kunnen ook overwegingen zijn om naar kantoor te gaan.’

Bovendien vindt Jong het te kort door de bocht om de verantwoordelijkheid voor het fileprobleem bij de werknemers neer te leggen. ‘Je zegt daarmee eigenlijk: het is jullie schuld. Blijf maar thuiswerken, dan veroorzaken jullie niet zoveel overlast op de weg. Dat is natuurlijk heel gevaarlijk, om dat zo te stellen. Zij hebben geen schuld.’ Jong denkt persoonlijk ook dat andere oplossingen effectiever zouden zijn. ‘Wat te denken van al die pakketbezorgers op de weg? Ik zou liever zien dat we daar iets aan doen. Of dat we rekeningrijden invoeren.’

HOE ERG VINDEN WE DIE FILES EIGENLIJK?
Mopperen over files is een geliefde volkshobby, maar volgens ANWB-filedeskundige Arnoud Broekhuis vinden we die files eigenlijk helemaal niet zo erg. ‘De meeste mensen hebben die extra reistijd ingecalculeerd. Het enige waar echt over wordt geklaagd, zijn files die onverwacht lang duren, door incidenten of protestacties bijvoorbeeld. We zien iedere dag dezelfde patronen, we kunnen de klok erop gelijkzetten wanneer ergens een file ontstaat. Als mensen die files écht zo erg vinden, zouden ze hun gedrag er wel op aanpassen. Het gros van Nederland staat ook zelden tot nooit in de file. We denken dat we met z’n allen de hele dag in de file staan, maar een groot deel van de Nederlanders heeft er helemaal geen last van.’

Tekst: Roxanne Vis Infographics: Kay Coenen Fotografie: Getty Images Portretfoto: Chantal Spieard