Het fietshelm-dilemma
Zet jij een fietshelm op dit seizoen - of niet?
Fietsen wordt ons met de paplepel ingegoten, het dragen van een helm allerminst. En dat terwijl een fietshelm veel kopzorgen kan voorkomen.
Traumachirurg Jeroen Poos: ‘Je doet toch ook een hoesje om je telefoon?’
Een skihelm is niet verplicht. Toch word je raar aangekeken als je zonder hoofdbescherming de piste af sjeest. Ook bij wielrenners is het dragen van een helm de standaard.
Maar fiets je in Nederland met een helm op, dan behoor je tot de grote minderheid. Slechts 12 procent van de fietsers zegt er (bijna) altijd een te dragen. Daarmee ligt ons draagpercentage veel lager dan in andere landen (zie kader).
En dat terwijl het dragen van een fietshelm de kans op ernstig hersenletsel vermindert met 60 procent en op dodelijk hersenletsel met 71 procent.
Vanwaar die weerstand?
Fietshelmgebruik in het buitenland
Over de grens gelden er vaak andere (ongeschreven) regels als het gaat om het dragen van een fietshelm. En val je in tegenstelling tot in Nederland juist op als je dit niet doet.
Zo hanteren sommige Europese landen een helmplicht voor fietsers. In onder meer Finland, Spanje en Hongarije moet je op wegen buiten de bebouwde kom een helm op. En in Malta, Oostenrijk, Letland, Slowakije, Tsjechië en Zweden geldt een helmplicht voor kinderen.
Maar ook in landen waar geen helmplicht geldt, zijn mensen meer geneigd om een helm te dragen. In Denemarken – dat qua (fiets)cultuur het best te vergelijken is met Nederland – zegt bijvoorbeeld 57 procent van de fietsers altijd of bijna altijd een helm te dragen.
‘Je doet toch ook een hoesje om je telefoon?’
Volgens verkeersveiligheidsinstituut SWOV zijn dit de drie belangrijkste redenen voor Nederlandse fietsers om geen helm te dragen:
1. Een helm zit vervelend.
2. Een helm zou niet nodig zijn.
3. Een helm is lastig om bij je te hebben.
Jennie van Tilburg via ANWB’s Facebook
‘Twee bekenden van me hebben blijvend hersenletsel opgelopen na een fietsongeluk. Sindsdien draag ik een helm.’
Dat leeftijdsgenoten vaak geen helm opzetten, is vooral bij kinderen een belangrijke reden. En dan zijn er tal van gelegenheidsargumenten, zoals het ruïneren van het kapsel.
‘Allemaal bijzaak’, zegt Jeroen Poos, traumachirurg in het Frisius MC en betrokken bij de actiegroep Artsen voor Veilig Fietsen. ‘Je doet toch ook een hoesje om je telefoon om die te beschermen? Waarom bescherm je je hersenen dan niet, terwijl die veel belangrijker zijn?’
De ongevallenstatistieken onderstrepen zijn standpunt.
Poos: ‘Ongeveer een kwart van de fietsers die een ongeluk krijgen, loopt hoofdletsel op. Het overgrote deel daarvan is zogenoemd ‘licht traumatisch hersenletsel’, zoals een hersenschudding.
Maar zo ‘licht’ is dat niet. Ongeveer de helft van de mensen heeft na een half jaar nog klachten als concentratieproblemen en hoofdpijn.’
Karin van der Zwaluw via ANWB’s Facebook
‘Een helm op? Nee, die zeven minuten fietsen naar m’n werk op een stadsfiets gaat prima zonder.’
Fietsen zonder kopzorgen
Omdat een helm de kans op ernstig hoofdletsel enorm verkleint, draagt Poos er zelf altijd een op de fiets. ‘Het is voor je eigen veiligheid. Het dragen ervan zou dus net zo vanzelfsprekend moeten zijn als het omdoen van een autogordel.’
ANWB-belangenbehartiger Jeanette van ’t Zelfde, die zich bezighoudt met veiligheid op de fiets, deelt dezelfde mening. ‘Ik vind dat iedereen een helm moet dragen op de fiets. Zeker kwetsbare verkeersdeelnemers, zoals kinderen en ouderen.’
‘Een ongeluk zit namelijk in een klein hoekje’, vervolgt van ‘t Zelfde. ‘Wielrenners begrijpen dat. Die vinden het heel normaal om altijd een helm op te hebben. En geloof me: je went eraan. Voor je het weet, mis je je helm als je ’m niet op hebt.’
Fietsers vormen de grootste groep verkeersslachtoffers. In 2023 vielen er in Nederland 684 verkeersdoden. 39 procent daarvan was fietser.
Ook onder de ernstig gewonden in het verkeer gaan fietsers aan kop: ze maken 70 procent uit van het totaal.
Wanneer alle fietsers in Nederland een helm zouden dragen, zou dat naar schatting jaarlijks 100 tot 110 verkeersdoden en tussen de 1.700 en 1.900 ernstig gewonden kunnen voorkomen.
Dit zeggen de cijfers
Marjolein Vermeer-de Lange, via ANWB’s Facebook
‘Ik fiets al meer dan veertig jaar zonder helm. Waarom zou ik het nu ineens met doen?’
Fietshelm verplichten?
Valt een gebroken bot relatief eenvoudig op te lappen met gips of een operatie, bij hoofdletsel is het maar de vraag hoelang je herstel duurt. Als je al volledig herstelt.
Er gaan daarom geluiden op om het dragen van een fietshelm te verplichten.
‘Dat gaat niet gebeuren,’ zegt beleidsmedewerker Fietsveiligheid Liselotte van den Berg van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. ‘Daar is geen draagvlak voor in de maatschappij. Bovendien zou een helmplicht kunnen leiden tot minder fietsgebruik. Dat vinden we heel onwenselijk, want fietsen is goed voor jezelf, het milieu en voor je portemonnee. Onze rijke fietscultuur willen we graag behouden.’
Wél is er de wens dat meer mensen uit vrije wil een helm gaan dragen.
‘Er is al een aantal jaar een zorgelijke ontwikkeling in het aantal fietsongevallen, met als dieptepunt 290 dodelijke slachtoffers in 2022’ vervolgt Van den Berg.
Het ministerie zet daarom in op het voorkomen van ongelukken, door bijvoorbeeld de infrastructuur te verbeteren. Maar ook het stimuleren van helmgebruik is een belangrijke maatregel. ‘Daarmee voorkom je geen ongelukken, maar je kunt wel de gevolgen ervan verminderen.’
Zet jij een fietshelm op dit jaar?
Doen! Hier shop je de leukste helmen (met korting) →
Zet ‘m op: Dag van de Fietshelm
Om de aandacht, het aanbod en de aantrekkingskracht van de fietshelm te vergroten, start op de Dag van de Fietshelm op 16 april 2025 de landelijke overheidscampagne ‘Zet ‘m op’.
Van ’t Zelfde: ‘Als ANWB ondersteunen we deze campagne. Onder meer door 15 procent korting te geven op onze helmen en door te zorgen voor een ruim assortiment in onze winkels. Daarnaast geven we tips over waar je op moet letten als je een fietshelm koopt.’
Mede door dit soort campagnes wil de overheid binnen tien jaar een kwart van de Nederlandse fietsers aan de helm krijgen.
Van ’t Zelfde: ‘Uit onderzoek blijkt dat als meer dan 25 procent van de mensen iets doet, het in de maatschappelijke acceptatie terechtkomt. Je ziet de helm dan zo vaak terug in het straatbeeld, dat het de norm wordt. De rest volgt dan vanzelf.’
Tekst: Roxanne Vis, Marc Erwich
Illustraties: Sjoerd van Leeuwen
Fietsen zonder kopzorgen
Met een hippe helm
Helm op en gaan!
Fiets door
jarig Amsterdam
Speciale ANWB-route
Zet jij een fietshelm op dit seizoen - of niet?
Het fietshelm-dilemma
Fietsen wordt ons met de paplepel ingegoten, het dragen van een helm allerminst. En dat terwijl een fietshelm veel kopzorgen kan voorkomen.
Traumachirurg Jeroen Poos: ‘Je doet toch ook een hoesje om je telefoon?’
Een skihelm is niet verplicht. Toch word je raar aangekeken als je zonder hoofdbescherming de piste af sjeest. Ook bij wielrenners is het dragen van een helm de standaard.
Maar fiets je in Nederland met een helm op, dan behoor je tot de grote minderheid. Slechts 12 procent van de fietsers zegt er (bijna) altijd een te dragen. Daarmee ligt ons draagpercentage veel lager dan in andere landen (zie kader).
En dat terwijl het dragen van een fietshelm de kans op ernstig hersenletsel vermindert met 60 procent en op dodelijk hersenletsel met 71 procent.
Vanwaar die weerstand?
Fietshelmgebruik in het buitenland
Over de grens gelden er vaak andere (ongeschreven) regels als het gaat om het dragen van een fietshelm. En val je in tegenstelling tot in Nederland juist op als je dit niet doet.
Zo hanteren sommige Europese landen een helmplicht voor fietsers. In onder meer Finland, Spanje en Hongarije moet je op wegen buiten de bebouwde kom een helm op. En in Malta, Oostenrijk, Letland, Slowakije, Tsjechië en Zweden geldt een helmplicht voor kinderen.
Maar ook in landen waar geen helmplicht geldt, zijn mensen meer geneigd om een helm te dragen. In Denemarken – dat qua (fiets)cultuur het best te vergelijken is met Nederland – zegt bijvoorbeeld 57 procent van de fietsers altijd of bijna altijd een helm te dragen.
‘Je doet toch ook een hoesje om je telefoon?’
Volgens verkeersveiligheidsinstituut SWOV zijn dit de drie belangrijkste redenen voor Nederlandse fietsers om geen helm te dragen:
1. Een helm zit vervelend.
2. Een helm zou niet nodig zijn.
3. Een helm is lastig om bij je te hebben.
Jennie van Tilburg via ANWB’s Facebook
‘Twee bekenden van me hebben blijvend hersenletsel opgelopen na een fietsongeluk. Sindsdien draag ik een helm.’
Dat leeftijdsgenoten vaak geen helm opzetten, is vooral bij kinderen een belangrijke reden. En dan zijn er tal van gelegenheidsargumenten, zoals het ruïneren van het kapsel.
‘Allemaal bijzaak’, zegt Jeroen Poos, traumachirurg in het Frisius MC en betrokken bij de actiegroep Artsen voor Veilig Fietsen. ‘Je doet toch ook een hoesje om je telefoon om die te beschermen? Waarom bescherm je je hersenen dan niet, terwijl die veel belangrijker zijn?’
De ongevallenstatistieken onderstrepen zijn standpunt.
Karin van der Zwaluw via ANWB’s Facebook
‘Een helm op? Nee, die zeven minuten fietsen naar m’n werk op een stadsfiets gaat prima zonder.’
Poos: ‘Ongeveer een kwart van de fietsers die een ongeluk krijgen, loopt hoofdletsel op. Het overgrote deel daarvan is zogenoemd ‘licht traumatisch hersenletsel’, zoals een hersenschudding.
Maar zo ‘licht’ is dat niet. Ongeveer de helft van de mensen heeft na een half jaar nog klachten als concentratieproblemen en hoofdpijn.’
Fietsen zonder kopzorgen
Omdat een helm de kans op ernstig hoofdletsel enorm verkleint, draagt Poos er zelf altijd een op de fiets. ‘Het is voor je eigen veiligheid. Het dragen ervan zou dus net zo vanzelfsprekend moeten zijn als het omdoen van een autogordel.’
ANWB-belangenbehartiger Jeanette van ’t Zelfde, die zich bezighoudt met veiligheid op de fiets, deelt dezelfde mening. ‘Ik vind dat iedereen een helm moet dragen op de fiets. Zeker kwetsbare verkeersdeelnemers, zoals kinderen en ouderen.’
‘Een ongeluk zit namelijk in een klein hoekje’, vervolgt van ‘t Zelfde. ‘Wielrenners begrijpen dat. Die vinden het heel normaal om altijd een helm op te hebben. En geloof me: je went eraan. Voor je het weet, mis je je helm als je ’m niet op hebt.’
Fietsers vormen de grootste groep verkeersslachtoffers. In 2023 vielen er 684 verkeersdoden in Nederland. 39 procent daarvan was fietser.
Ook onder de ernstig gewonden in het verkeer gaan fietsers aan kop: ze maken 70 procent uit van het totaal.
Wanneer alle fietsers in Nederland een helm zouden dragen, zou dat naar schatting jaarlijks 100 tot 110 verkeersdoden en tussen de 1.700 en 1.900 ernstig gewonden kunnen voorkomen.
Dit zeggen de cijfers
Marjolein Vermeer-de Lange, via ANWB’s Facebook
‘Ik fiets al meer dan veertig jaar zonder helm. Waarom zou ik het nu ineens met doen?’
Fietshelm verplichten?
Valt een gebroken bot relatief eenvoudig op te lappen met gips of een operatie, bij hoofdletsel is het maar de vraag hoelang je herstel duurt. Als je al volledig herstelt.
Er gaan daarom geluiden op om het dragen van een fietshelm te verplichten.
‘Dat gaat niet gebeuren,’ zegt beleidsmedewerker Fietsveiligheid Liselotte van den Berg van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. ‘Daar is geen draagvlak voor in de maatschappij. Bovendien zou een helmplicht kunnen leiden tot minder fietsgebruik. Dat vinden we heel onwenselijk, want fietsen is goed voor jezelf, het milieu en voor je portemonnee. Onze rijke fietscultuur willen we graag behouden.’
Wél is er de wens dat meer mensen uit vrije wil een helm gaan dragen.
‘Er is al een aantal jaar een zorgelijke ontwikkeling in het aantal fietsongevallen, met als dieptepunt 290 dodelijke slachtoffers in 2022’ vervolgt Van den Berg.
Het ministerie zet daarom in op het voorkomen van ongelukken, door bijvoorbeeld de infrastructuur te verbeteren. Maar ook het stimuleren van helmgebruik is een belangrijke maatregel. ‘Daarmee voorkom je geen ongelukken, maar je kunt wel de gevolgen ervan verminderen.’
Zet jij een fietshelm op dit jaar?
Doen! Hier shop je de leukste helmen (met korting) →
Zet ‘m op: Dag van de Fietshelm
Om de aandacht, het aanbod en de aantrekkingskracht van de fietshelm te vergroten, start op de Dag van de Fietshelm op 16 april 2025 de landelijke overheidscampagne ‘Zet ‘m op’.
Van ’t Zelfde: ‘Als ANWB ondersteunen we deze campagne. Onder meer door 15 procent korting te geven op onze helmen en door te zorgen voor een ruim assortiment in onze winkels. Daarnaast geven we tips over waar je op moet letten als je een fietshelm koopt.’
Mede door dit soort campagnes wil de overheid binnen tien jaar een kwart van de Nederlandse fietsers aan de helm krijgen.
Van ’t Zelfde: ‘Uit onderzoek blijkt dat als meer dan 25 procent van de mensen iets doet, het in de maatschappelijke acceptatie terechtkomt. Je ziet de helm dan zo vaak terug in het straatbeeld, dat het de norm wordt. De rest volgt dan vanzelf.’
Tekst: Roxanne Vis, Marc Erwich
Illustraties: Sjoerd van Leeuwen
Fietsen zonder kopzorgen
Met een hippe helm
Helm op en gaan!
Fiets door jarig Amsterdam
Speciale ANWB-route