Direct naar:

Koning-Willem Alexander is al een eind op weg met de troonrede als hij bij de volgende kabinetsboodschap belandt.  

‘Om de kwaliteit van de Nederlandse wegen, vaarwegen en spoorlijnen hoog te houden, vindt de komende jaren de grootste onderhoudsopgave ooit plaats.’

Ook Rijkswaterstaat is recht voor zijn raap. In de jaarlijkse rapportage ‘Staat van de Infrastructuur’ rept de organisatie over ‘confronterende feiten’ en ‘een werkproductiviteit die gauw en fors omhoog moet’. 

Oftewel: er is meer file en vertraging op komst. Flink meer.

Arnoud Broekhuis, manager ANWB Verkeersinformatie: ‘Vooral de Randstad, Brabant en Gelderland kunnen hun borst natmaken.’  

Slik. 

Wat is er aan de hand met onze infrastructuur? 

Kort samengevat: onze infrastructuur heeft een flinke upgrade nodig. Vanaf 2025 wordt door heel Nederland meer dan ooit aan de weg gewerkt. Ruim honderd grote projecten staan op stapel. Vooral bruggen, tunnels, viaducten en sluizen verkeren in zorgwekkende toestand, weet Martin Wijnen, directeur-generaal van Rijkswaterstaat.

‘Die dateren grotendeels uit de jaren 1950 en 1960 en zijn niet ontworpen voor het intensieve en zware verkeer van vandaag. Ze slijten daardoor sneller. Gevolg is dat ze nu aan het einde van hun technische levensduur zitten. Om problemen bij deze objecten te voorkomen, gelden er op plekken door heel Nederland tijdelijke (snelheids)beperkingen. Ze zijn dus dringend toe aan groot onderhoud of vervanging.’

Volgens ANWB-belangenbehartiger infrastructuur Chiel van Lent zorgt dit onvermijdelijk voor hinder: 

‘De auto neemt zo’n 70 procent van alle afgelegde kilometers in Nederland voor zijn rekening. Tegelijk groeit de bevolking en reizen we meer. Daarom is er meer wegcapaciteit nodig. Maar vanwege de stikstofproblematiek (zie kader) liggen deze uitbreidingsprojecten stil.

In plaats daarvan voert de overheid de komende jaren het achterstallige onderhoud versneld uit. We krijgen dus niet meer, maar minder wegcapaciteit. En dat gaat tot veel vertraging leiden.’

Om knelpunten op te lossen, plande de overheid de aanleg van nieuwe wegen. Stikstof gooide echter roet in het eten van de zogeheten MIRT-projecten (Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport). Want meer mensen op de weg leidt, zonder aanvullende maatregelen, tot meer stikstofneerslag. Daarom snoept de minister van Infrastructuur en Waterstaat nu uit deze geldpot om de instandhoudingsopgave te financieren.

Eerst een stap terug. Achterstallig onderhoud?  

Helaas wel. Reden: jarenlang geldtekort.

De conclusie van de Rijkswaterstaat-rapportage is dan ook - wederom - zorgelijk: de opgave om de infrastructuur in stand te houden blijft groeien. Door het uitgestelde en achterstallige onderhoud vergrijst de infrastructuur en hebben weggebruikers vaker last van storingen, ongeplande werkzaamheden en wegafsluitingen.

Maar nu de nood hoog is, is er extra budget vrijgekomen.  

Rijkswaterstaat kan – en moet - dus aan de bak. Om tempo te maken, wordt de productie enorm opgevoerd tot eind 2030.  

Wijnen: ‘De te verrichten hoeveelheid werk is zo groot, dat het niet alleen meer kan in weekenden, vakanties en ‘s nachts. Bovendien is werken in de nacht duur en minder productief. Ook willen we een aantrekkelijke werkgever blijven voor bouwers en dat ben je niet als je altijd moet werken tijdens deze ‘stille uren’.’

‘Enerzijds zullen weggebruikers daardoor meer in de file staan en vaker moeten omrijden, anderzijds zorgt deze versnellingsaanpak ervoor dat de werkzaamheden sneller voorbij zijn. En om de hinder zoveel mogelijk te beperken, bepalen we per project onze werkwijze. Zo sluiten we in het ene geval de weg af en houden we elders de rijbanen beperkt open - of een combinatie ervan. Onze strategie varieert dus van kort en hevig tot lang en behapbaar, maar is altijd maatwerk.’

Het aandeel van files door werkzaamheden mag maximaal 10 procent zijn van de totale filezwaarte. Die norm is afgesproken met de Tweede Kamer in 2006. In 2023 bedroeg dit percentage 5,6 procent.

Toch onthoudt de weggebruiker vooral dit: én meer onderhoud en op vervelendere tijdstippen. Volgens Arnoud Broekhuis, manager ANWB Verkeersinformatie een bittere, maar noodzakelijke pil: 

‘Wat moet, dat moet. We rijden met z’n allen 350 miljoen kilometer per dag. De wegen moet dus onderhouden worden en dat is best lastig bij zo’n hoge intensiteit. Bovendien willen we niet meer verrast worden, zoals bij de acute afsluiting van de Merwedebrug eind 2016.’ 

Ook voor Van Lent staat veiligheid voorop. ‘Onderhoud van de wegen is uiteraard broodnodig. Wel is het jammer dat het geld afkomstig is van de pot voor de uitbreidingsprojecten. Als die weer opstarten, moet dat geld er ook zijn. Er is geen simpele oplossing.’  

Het zijn precies deze gemengde gevoelens die Wijnen vaak hoort. ‘Iedereen begrijpt dat het moet gebeuren, maar niemand wil er last van hebben.’ 

Er is dus geen weg terug. Wel vooruit. Maar daarvoor moeten we eerst door de zure appel heen.  

‘Het schrikbeeld is de verkeerschaos afgelopen zomer in Nieuwegein’, vertelt Van Lent. ‘Automobilisten die alternatieve routes zochten voor de afsluiting van de A2 stonden soms urenlang vast. De gemeente deelde zelfs eten en drinken uit. Nu is dit een extreem voorbeeld, maar er zullen zeker meer onverwachte vertragingen voorkomen.’

Ook Broekhuis rekent op meer hinder.  

‘Uit onze cijfers blijkt dat het werken op verkeersluwe momenten in 2024 zorgde voor een forse filegroei. Zo nam de filezwaarte (lengte x duur file) in het weekend met 48 procent toe in vergelijking met deze periode in 2023. Het is best aannemelijk dat we in 2025 dezelfde toename zien. Vooral in de Randstad, Brabant en Gelderland gaan automobilisten meer overlast ervaren.’

3 van de meest ingrijpende
werkzaamheden die voor 2025 gepland staan

Vanuit de ANWB en Rijkswaterstaat klinkt het eensgezind: zorg dat je op de hoogte bent van de wegwerkzaamheden en anticipeer erop. Spreid bijvoorbeeld je reistijden, pas je (werk)planning aan en stel niet-noodzakelijke reizen uit.  

Wijnen: ‘Informeer je via van AnaarBeter en wees flexibel. Want als iedereen zijn werkschema aanpast, scheelt dat veel overlast.’

Chiel van Lent
Belangenbehartiger bij de ANWB

Ook de directeur-generaal van Rijkswaterstaat baalt van de verwachte filegroei.  

‘Dat is heel vervelend. Uiteraard doen we ons uiterste best om het beheersbaar te houden. Een initiatief als Zuid-Holland Bereikbaar en andere regionale platforms zijn daar een goed voorbeeld van: we plannen fijnmazig, communiceren heel veel en zorgen voor een goede onderlinge afstemming met betrokken infrabeheerders.’ 

In de tussentijd houdt Wijnen de zoete beloning in zicht.  

‘Al het werk levert ons op lange termijn wel een prachtige en toekomstbestendige infrastructuur op. We brengen Nederland vooruit en dat is een positieve boodschap. En vergeet niet, we doen dit voor jouw en mijn veiligheid. Want dat is voor ons echt het allerbelangrijkste: iedereen elke dag veilig weer thuis.’

Hoe je het ook bekijkt: onderweg blijven is de komende jaren niet eenvoudig. Daarom zet de ANWB zich op meerdere terreinen in voor haar leden.  

Broekhuis: ‘Op de radio informeren wij 130 keer per dag, 7 dagen in de week de weggebruiker over het fileleed. Online delen we onder meer onze verkeersverwachting. Voor de verkeersactualiteit kun je ook terecht op onze socialmediakanalen en in de Onderweg app. Zelfs Teletekst zetten we dagelijks in.’

Belangenbehartiger Van Lent is namens de ANWB actief op een ander podium:

‘We agenderen het probleem politiek, zodat het achterstallig onderhoud oplossen de hoogste prioriteit krijgt. Ook lobbyen we voor extra geld voor de uitvoering, op een manier dat het zo min mogelijk overlast veroorzaakt. Tegelijkertijd pleiten we ervoor dat de gelden die zijn onttrokken uit nieuwe aanlegprojecten, ook daar terugkomen. Zodat als het mogelijk is, de noodzakelijke capaciteitsuitbreidingen alsnog gerealiseerd worden. We doen dus van alles om het fileleed te verzachten.’