Waar draken waken en lampionnen branden

Vietnam is een land van contrasten: scooters razen langs tempels, rijstterrassen glanzen in het zonlicht en in Halong Bay rijzen drakenrotsen uit zee.

Van Hanoi tot Hoi An, elke plek verrast: levendig, soms chaotisch, maar altijd betoverend voor wie zich overgeeft aan het ritme.

Een dag eerder heette diezelfde ringweg ons welkom in Vietnam. Vanuit de taxi realiseerde ik me toen al dat mijn rijbewijs hier niks betekent. Dit wordt een praktijkexamen zonder herkansing.

Rustig een zesbaansweg oversteken op een fiets? In Hanoi kan het. Niet zonder klamme oksels en lichte doodsangst, maar het kan.  

Voorwaarde: je moet je overgeven aan het ritme van toeterende scooters, zigzaggende voetgangers, families op één brommer en een gids die met een grote glimlach zegt dat het goedkomt.

Even later stoppen we bij een meertje met een vliegtuigwrak erin. ‘Amerikaanse bommenwerper', zegt hij. Verplaatst, zodat schoolkinderen er dagelijks langsfietsen. Zijn toon is luchtig. Niet vergeten, gewoon onderdeel van het dagelijks decor.

Onze gids, altijd opgewekt, zelfs in 36 graden, wijst op de vlaggetjes die overal hangen. ‘Het is een teken van trots’, zegt hij. ‘Na alles: bestaan we nog.’

Hij verwijst naar de vele bezettingen: eerst de Chinezen, daarna de Fransen, en als laatst de Vietnamoorlog, die hier logischerwijs de Amerika-oorlog wordt genoemd.

Hanoi zelf is een paradox. In smalle straatjes wemelt het van marktkramen, verkeerschaos en serene tempels. Alles bestaat naast elkaar, door elkaar, en twee keer per dag rijdt er zelfs een trein dwars door een woonstraat. Geen hekken, geen paniek: mensen schuiven gewoon hun stoeltje opzij en drinken verder.

Bamboegeesten
Het pad voert ons naar een bamboebos. Hoog, donker, stil. ‘Hier leven geesten’, zegt Peng. Je mag ze niet storen want dat brengt ongeluk. We lopen zwijgend achter elkaar, voelen de dauwdruppels van de bamboestokken neerkomen. De scheuten groeien volgens haar zeven jaar ondergronds en in drie weken de lucht in.  

Vietnam in een notendop: traag én razendsnel tegelijk.

Een uur later staan we in Sapa, een stad die balanceert tussen adembenemend en aangeharkt. Tussen hotels en restaurants wacht onze gids Peng ons op: Hmong-vrouw, zwanger van haar derde kind. Uitgehuwelijkt, nooit naar school geweest, maar vloeiend in Engels. Geleerd van toeristen en een cursus in coronatijd.

Met bamboestokken in de hand volgen we haar de rijstterrassen op. Zodra de zon doorbreekt, lichten de berghellingen op alsof iemand spotlights heeft aangezet. Kinderen oefenen een dans op een schoolplein. Peng vertelt hoe in haar cultuur ouderen de namen van kinderen kiezen.

'Wat als die niet mooi is?' Vraag ik.

Ze lacht: ‘Dan smokkel je een beetje.’ Haar eigen naam betekent bloem, maar klinkt in het Vietnamees als ‘pang pang’ schieten. Dat gunt ze haar kind niet.

’s Ochtends word ik wakker van onweer. De regen kletst tegen de ramen, de trein kruipt traag door een landschap dat groener en koeler lijkt.

We verlaten Hanoi per nachttrein. Langzaam komt de trein op gang en schuiven we de stad uit, door de bekende Train Street en langs de Rode Rivier, noordwaarts.

Op de kade ligt een houten boot klaar. We varen de baai in, steeds verder omringd door rotsformaties die uit het water omhoogschieten als grillige pieken die ooit van de kust zijn losgebroken. Volgens de legende zijn het de staarten van draken die ooit neerdaalden om Vietnamezen te beschermen tegen de indringers.  

Kijkend naar dit surrealistische landschap voelt dat plots minder als mythe en meer als logische verklaring. 

Wanneer de nacht valt, verdwijnen de rotsen in het donker. Alleen de lichtjes van andere boten blijven zichtbaar. Het water slaat zacht tegen de romp, een eindeloos ritme dat ons langzaam in slaap wiegt alsof de draken nog steeds waken. 

Halong Bay stond vanaf het begin op onze verlanglijst: slapen op een boot tussen de kalkrotsen.

Het Trang An-gebied, waar deze tempel naast ligt, is UNESCO-werelderfgoed en lijkt onaangetast. Mannen roeien met hun voeten de toeristen door de rivier. Wij trappen zwijgend verder, steeds dieper het groen in, tot een waterbuffel midden op het pad besluit dat wij even pauze hebben.

Bij de Bich Dong-pagode beklimmen we drie tempels, elk hoger op de berg, met als schatkist gouden Boeddha’s omringd door ontzettend veel geofferde etenswaren en een monnik die wierook aansteekt. Bij de entree: een muur vol illustraties: karmawetten.  

Wie vriendelijk is, krijgt een lief gezicht. Wie bomen kapt, een kort leven.

De volgende ochtend verlaten we de baai en trekken verder landinwaarts. Buiten de steden wordt alles groener. In Ninh Binh fietsen we op onverharde paden langs eindeloze rijstvelden, onderbroken door kalkstenen rotsen die eruitzien alsof iemand ze met een liniaal getekend heeft.

Tussen het groen beweegt af en toe een typische Non La-hoed, als een bewegende komma in een strak geordende zin. De lucht ruikt naar rijst en natte aarde.  

Vanuit Ninh Binh nemen we de nachttrein naar Hoi An. ’s Ochtends schuiven we de gordijnen open en zien hoe de kust ons tegemoetkomt: blauwe zee, palmbomen, lucht die plots tropisch aanvoelt.

Op het perron wacht geen routine, maar een feest. Vijftig jaar hereniging van Noord- en Zuid-Vietnam. Vrolijke jonge mannen in uniform zwaaien met vlaggetjes alsof elke reiziger persoonlijk wordt onthaald.

Alles is stil. En daar, drijvend in een zee die niets van me wil, voel ik het: Vietnam vraagt geen bewondering, het dwingt geen tempo af, het ís er gewoon. 
Rauw, rijk, vriendelijk en fel tegelijk. Je hoeft er alleen maar in mee te bewegen. 

Twintig kilometer verderop liggen de Cham-eilanden. Wit zand. Blauw water. Geen andere toeristen. We snorkelen tussen koraal, vissen en licht dat door het water danst alsof het nergens anders hoeft te zijn.

Gele gevels, duizenden lampionnen, en kleermakers die je alles aanmeten behalve haast. De stad ademt nog steeds de tijd van handelaren: midden in het centrum staat de Japanse brug als stille getuige van eeuwen handel over zee. 

Toch voelt Hoi An op een bepaalde manier verrassend modern.  

Hippe koffietentjes, creatieve menukaarten, meer buitenlandse restaurants dan we tot nu toe in heel Vietnam zagen. Een stad die balanceert tussen erfgoed en Instagram, in eeuwenoude charme zonder zwaar te worden.